Öfkemle Ne Yapacağım?
- psikologsevvalbasar
- 26 Kas 2020
- 2 dakikada okunur
Yazar:Nisan İlayda Kocaman
Öfke çoğu zaman sanıldığının aksine; üzerinde düşünülen, başka alanlara kanalize etmek için büyük çaba gösterilen, yardımı için bir profesyonelin kapısını çalma ihtiyacı doğuracak kadar ciddi bir problem olarak görülmemektedir. Ama, öfke günlük yaşantıları tahmin edilenden çok daha fazla etkilemekte, kişiyi çıkmaza sokabilmektedir.
Öfkenin sebebi kişiden kişiye değişebilmektedir. Kimi için, bugün içinde bulunulan pandemi koşulları ve gelecek belirsizliği bir öfke sebebi olurken, kimi için sınavdan düşük not almak, kimi içinse akmayan trafikte kalmak tetikleyici olabilmektedir. Bu örnekler göz önünde bulundurulduğunda, öfke davranışı 3 şeye karşı ortaya çıkabilmektedir:
-Kişinin kendisine
-Kendisi dışındaki/ dışındakilere
-Başına gelenlere (yaşadığı dünyaya)
Çıkış sebebi ne olursa olsun, öfke de diğer pek çok duygu gibi, anlaşılabilir, kontrol edilebilir hatta kabul edilebilir. Ve, yıkıcı bir güç olmaktan ziyade, etkin kullanmayı öğrendiğiniz takdirde, işe yarayabilir bir duygu haline gelebilmektedir.
Tanım olarak öfke, kişinin doyurulmamış isteklerine, istenmeyen ya da karşılaşmayı beklemediği birtakım sonuçlara verdiği, aslında doğal karşılanabilecek bir tepkidir. Kronik hale gelmediği takdirde, kişiyi alarm durumuna geçme, olası alternatifleri düşünme gibi yollara sevk edebilir. Kişi tarafından, anlaşılan, kabul edilen etkin bir durumdur. Fakat, bu duygu bastırıldığında, anlaşılmadığında ya da buna fırsat verilmediğinde, zararlı olma potansiyeline sahip olmaktadır.
Öfke, işlevsel bir duygu olmasına karşın, belirgin, geri dönülemez sonuçlar doğuran bir duyguya da dönüşebilir. Bu nedenle, yıkıcı öfkenin kontrol altına alınması gerekmektedir. Öfke davranışını kontrol etme yönündeki bir kısım çalışmalar basit davranışlar ve düşünceler üzerinde durmaktadır.
İlk adım, kişinin kendi öfkesini tanıması ve bunu kabul etmesidir.
İkinci adım, öfke anında kendi kendimizi sakinleştirecek, faktörleri belirlemektir. Bu, bir nefes egzersizi olabilir, meditasyon olabilir, sevdiğimiz biriyle konuşmak olabilir ya da durup sadece sakinleşmeyi beklemek olabilir…
Üçüncü adım, kendimizi sakinleştirmek konusunda kararlı olmaktır. İstemediğimiz, öfke duygusu değil, bu duygunun bize yaptırabileceği olası fiziksel, sözel ya da psikolojik eylemlerdir.
Dördüncü adım, çevremizi öfkelendiğimize dair bilgilendirmektir. Çünkü, öfke çoğu zaman oluşması zaman alan bir duygu olmadığından, çevremiz öfkeyi ilk anda algılayamayabilir.
Beşinci adım, kişinin kendisine zaman tanımasıdır. Öfke duygusunu, bir anda bastırmaya çalışmamalı, ya da sürekli öfkelenen biriyse, öfke kontrolü becerisini hemen kazanması beklenmemelidir.
Altıncı adım, problemi detaylarıyla birlikte değerlendirmektir. Kişi, problemi açığa kavuşturmak ve çözüm bulmaya odaklanmalıdır.
Son, belki de hayat için genellenmesi gereken adım ise, olayları kişiselleştirmekten olabildiğince uzak durmaktır.
KAYNAK
Luhn, R. R.(1996). Kızgınlıkla Başa çıkma. Alfa Yayınevi.
Lando ve Donnersteın 1978, Zillmann 1979, Moon ve Eisler 1983, Aranson 1984, Levvis ve Bucher 1992
McKay, M., McKay.J., & Rogers, P.(2003). When Anger Hurts. Oakland: New Harbinger Publications.
Türk Psikoloji Bülteni, 3 (7), 79-85. Öfke: O Sizi Kontrol Edeceùine Siz Onu Kontrol Edin.
Yorumlar