Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedir?

Psikolog İlkay Yaren Hayat

‘Takıntılı’ günlük hayatta en ufak alışkanlıkları olan bireylerde kullandığımız bir sıfat. Ancak kullanımı genellikle anlamına uygun olmamaktadır.

Çevrenizde ya da kendinizde belirli davranışlardan vazgeçemeyen bireyler olduğunu hiç fark ettiniz mi? Örneğin elini sürekli olarak yıkama ihtiyacı hisseden veya evden çıktığında ütüyü prizde unuttuğunu düşünüp defalarca kontrol etmeye dönen biri. Bu tür davranışların devamlı olması ve belirli koşullar gerçekleşmesi sonucunda Obsesif Kompulsif Bozukluk ortaya çıkıyor. Obsesyon ve Kompulsiyon aslında birbirini kovalayan iki ayrı kavramdır.

Obsesyonlar;

· Tekrarlayıcı, ısrarcı, istenmeyen düşünce, dürtü ve imgelerdir.

· Kişi, bu düşünce, dürtü ve imgeleri görmezden gelmeye, bastırmaya veya etkisizleştirmeye çalışır.

· En sık görülen obsesyonlar arasında kirlenme korkusu, cinsel ve saldırganlık dürtüleri, beden sorunları, din, simetri veya düzen vardır.

· Obsesyonu olan insanlar ciddi şüphelere, ertelemeye veya kararsızlık yaşamaya yatkın olmaktadır.

Kompulsiyonlar

· Kişinin obsesif düşüncelerinin yol açtığı sıkıntıyı azaltmak veya korkulan bir olayın yaşanmasını engellemek için yapmak zorunda hissettiği tekrarlayıcı davranışlar veya düşünsel eylemlerdir.

· Kişi, belirli ve katı kurallar doğrultusunda bu davranışları yapmak zorunda hisseder. Bu tür davranışlar yapmak için rasyonel bir gerekçesi olmadığı halde kişi, eğer bunları yapmazsa kötü bir şey olacağını düşünür.

· Ayrıntılı ritüeller şeklinde temizlik ve düzen kompulsiyonları, sayı sayma veya bedenin bir kısmına dokunma gibi tekrarlayıcı ve sihirli bir biçimde koruyucu olduğuna inanılan hareketler ve bu hareketlerin yapılıp yapılmadığından emin olmak için sürekli kontrol etme ihtiyacı. Örneğin bir lokmayı 40 kere çiğnemek, elini 7 defa sabunlamak, sokaktaki her tabelaya dokunmak gibi davranışlar bazı kompulsiyonlardır.

Bazı insanlar için takıntılı aşık, takıntılı kumarbaz gibi yakıştırmalar kullanılır. Aşık olmak, kumar oynamak veya içki içmek için karşı konulamaz dürtülerden söz edilse de bu tür davranışlar tam olarak kompulsiyon değil daha çok hoşa giden veya bağımlılık yapan davranışlar olarak adlandırılır. Obsesyon ve kompulsiyonlar zaman alır ve klinik olarak önemli ölçüde rahatsızlık uyandırıp işlev kaybına yol açar. Genetik Etki, Çocukluk Dönemi Yaşantıları, Nörobiyolojik Faktörler ve Travma OKB’ yi tetikleyen etmenlerdir. Temelde kaygıyı azaltmak amacıyla yapılan bazı davranışlar zamanla rahatsız edici boyuta ulaştığında profesyonel olarak tedaviye başvurulmalıdır. İlaçla tedavi ve Psikolojik destek sonucunda farkındalık artırılarak kişinin günlük hayatına daha rahat bir şekilde devam edebilmesi amaçlanır.