Obsesif-Kompulsif Bozukluk

Obsesif kompulsif bozukluk; kişiyi ve çevresindekileri tam anlamıyla güçsüz bırakan gerçek bir psikolojik rahatsızlıktır. Kişinin bilinçli çabaları ile durduramadığı, zihninden uzaklaştıramadığı tekrarlayıcı düşünceler veya dürtülerdir. Siz istemeseniz de zihninize zorla giren mantıksız düşünceleri, ,imgeleri ve şüpheleri yani obsesyon adını verdiğimiz şeyleri içerirler. Çoğunlukla, çevreyle ilgili bir şey tarafından tetiklenen bu zihinsel araya girişler, kötü veya zararlı bir şey olacağına dair korku ve belirsizlikler hissi ile birlikte, kaygı ve sıkıntı uyandırırlar. Ayrıca. “savaş ya da kaç” tepkisi dediğimiz, kalp ritminde artış, kas gerginliği, mide rahatsızlığı gibi bir takım bedensel değişiklikler de hissedebilirsiniz. Kaygıyı azaltmak ve obsesif düşüncelerle başa çıkmak için bir şeyler yapma dürtüsünü tetikler. Ritüeller (kompulsif ritüeller ) ve kaçınma stratejileri, OKB’Sİ olan kişilerin obsesif düşüncelerle baş etmek, bir güvenlik ve kesinlik duygusu inşa etmek ve kaygıyı azaltmak için başvurdukları davranış kalıpları çeşitleridir.

1) Obsesyonlar; kaygı, belirsizlik ve sıkıntı uyandırır.

2) Zorlayıcı ritüeller ve kaçınma; kaygı ve sıkıntıyı azaltmaya yönelik girişimlerdir.

Obsesif-Kompulsif Spektrum Bozuklukları;

- Tekrarlayıcı ve ısrarlıdır (saç koparma, tırnak yeme),

- Tikler veya Tourette Sendromu(göz kırpma gibi ani yüz hareketleri, boğaz temizleme veya hırıltı gibi istenmeyen sesler çıkarma),

- Kompulsif kumar oynama veya çalma,

- Kendini yaralama davranışı(örneğin; kesme),

- Kompulsif alışveriş, satın alma ve istifleme

- Görünüşünüzün bir kısmı ile ilgili gereksiz saplantı ( beden dismorfik bozukluk)

- Ciddi bir hastalığa sahip olma ile ilgili aşırı meşguliyet ( hipokondriyazis/ sağlık kaygısı)

Obsesyon Türleri;

Zarar verme veya hata yapma sorumluluğu:

-Ya ilaçlarımı düşürdüysem ve bir çocuk onları içerse?

-Evimde bir yangına neden olmaktan sorumlu olabilirim!

-Kendi dikkatsizliğinden dolayı başkalarına zarar verme düşüncesi, şansızlık veya felaketlerle ilgili sayı veya kelimeler(örneğin; “9/11”, “13”, 13 sayısı sevdiğim birine uğursuzluk getirebilir.)

Bulaşma:

-Kir ve mikroplar, hayvanlardan gelen mikroplar veya hastalıklar, bulaşma kaynaklı hasta olma korkusu

-Ya tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamayan biriyle el sıkışırsam?

-Tehlikeli bir kimyasala ya da hastalığa maruz kalmış olabilir miyim?

Simetri ve düzen:

-Sıralama ve kesinlik, bir şeylerin doğru düzenlenmediği düşüncesi, tek veya çift sayılar

Şiddet ve saldırganlık:

-Ya kontrolümü kaybeder ve korkunç bir şey yaparsam?

-İstenmeyen, saldırgan dürtülerle hareket etme düşüncesi

-Şiddetle ilişkili kelimeler

-Şiddet imgeleri ve düşünceleri

-Müstehcenlik, ırkçı söylemler, hakaret ve küfür sözcükleri

Cinsellik:

-Bir çocuk tacizcisi olmadığımdan kesinlikle emin miyim?

-Yasak ya da tabu olan cinsel konular

-Çocuk tacizi ya da ensest ilişki

Din ve ahlak:

-Ya farkında olmadan bir günah işlediysem ve tanrı bana kızgınsa?

-İnandığınız dinin gereklerini yeterince iyi yerine getirip getirmediğinize yönelik düşünce

-Ahlak, doğru ve yanlış

-İstenmeyen veya ahlakdışı konular

Kompulsif Ritüeller

-Obsesif kaygıyı azaltmak ve emniyet duygusunu yeniden sağlamak için gerçekleştirdiğiniz tekrarlı (çoğu zaman belirli kurallara göre) davranışlardır. Bu kompulsiyonlar, obsesif korkuları bastırmaya dair aşırı ve gerçeklikten uzak ritüellerdir.

Kontrol Etme:

-Kapatıldığından ya da kilitlendiğinden emin olmak için geri dönüp kapıyı, pencereyi, ocağı kontrol etmek,

-Doğru ödediğinizden emin olmak için faturaları tekrar tekrar kontrol etmek.

Temizleme(Arındırma):

-Ritualistik olarak el yıkama,

-Her tuvalet kullanımı sonrası duş almak veya kıyafet değiştirmek,

-Marketten alınan ürünleri eve sokmadan önce tek tek yıkamak, temizlemek.

Tekrar Etme:

-El yazısının mükemmel olduğundan emin olmak için banka çeklerini defalarca yazmak,

-Elektrik anahtarını birkaç kez açıp kapamak,

-Bir kapıdan birkaç kez girip çıkmak.

Sıralama/düzenleme:

-Dolaptaki kıyafetleri belli bir şekilde düzenleme,

-Vücudun sağ tarafı duvara değdiği için sol tarafını da aynı şekilde duvara değirmek.

- Obsesif kompulsif bozukluğun nedeni tam olarak anlaşılmamasına rağmen, biyolojik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

- Teşhis, hastanın semptomları ve hastanın genel davranışları üzerine uzman bir doktor tarafından konulabilir.

- Obsesif kompulsif bozukluk tedavi edilmediği takdirde kendiliğinden iyileşmeyebilir, bu nedenle tedavi almak son derece önemlidir.

- Kişi, zihinsel hastalıkların teşhisi ve tedavisi için özel olarak eğitilmiş bir sağlık uzmanına yönlendirilebilir.

- Davranış terapisi; OKB hastalarında sıklıkla görülen takıntılı düşünceleri azaltmaya odaklı bir tedavi yöntemidir. Ayrıca beyindeki serotonin seviyelerini artırmaya yönelik ilaçlar da kullanılabilir.

Kaynakça

https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/obsesif-kompulsif-bozukluk-okb/#nedenleri

Abramowitz, J.S OKB’yi yenmek, apamer psikoloji yayınları