Duygusal Yeme-Orada başka bir şeyler mi oluyor?

Yazar:Psikolog Ceyda Çalışkan

Kötü bir günün ardından, kendinizi hamburgerlere sarılırken veya sevgilinizden ayrıldığınızda hemen bir kavanoz nutella içine düşme ihtiyacini hissettiniz mi? Ya da sınav zamanı yaşadığınız stres ve kaygıdan dolayı abur cuburlara yöneldiniz mi? Dönem dönem emin olun ki bunları hepimiz yaptık ve hepimiz ihtiyaç duyduk. Hepimiz bazı duygularla, ihtiyacımız olmadığı halde yağlı, şekerli o yemeklere sarıldık. Artık durup bir düşünme noktasına gelmedik mi? Buradaki asıl amaç karın doyurmak mı yoksa orada başka bir şeyler mi oluyor?

Beslenme alışkanlıkları ve yeme davranışımız, kültürel özellikler, yetiştirilme tarzı, toplumun ideal beden dayatmaları ve daha birçok şeyden ötürü maalesef ki çoğu zaman kendi akışında ilerleyemiyor.

Yetiştiriliş tarzımızdan dolayı çocukluğumuzda sıklıkla duyduğumuz ‘bak yemezsen arkandan ağlar’ şeklinde söylemler, bir şey başardığımızda ödül olarak verilen ziyafet yemekleri, ‘bugün kendini şımartma günü’ olarak bahsettiğimiz zamanlarda pizza partileri verilmesi bize çok normal bir şeymiş gibi işlendi. Özellikle bu pandemi sürecinde evde çokça vakit geçirdiğimiz dönemde bu duygusal yeme adını verdiğimiz yeme tarzının çok daha arttığını görüyorum.

Peki nedir bu duygusal yeme? 

Duygusal yeme, aç olmadığınız halde duygusal sebeplerle yani duygularınızı düzenlemek amacıyla yeme halidir. Yemek eylemi kendi içinde bir haz kaynağıdır ve beynimizin haz bölgesini uyarır. Bu yüzden dolu bir mide bizler için çok rahatlatıcı ve stres anlarında bize bir güç sağlar. Yapılan bir araştırmaya göre bireyler en fazla canı sıkıldığında, yalnız hissettiğinde ve kafası karışık olduğunda duygusal yeme eğiliminde bulunuyor. Yapılan aynı çalışmada, kadınların duygusal yeme eğiliminin erkeklerden çok daha fazla sahip olduklarını söylüyorlar. Bunun nedeni olarak; kadına toplumsal olarak daha fazla sorumluluk yüklememiz, kadınların dış görünüşleri hakkında daha çok söylemlerde bulunduğumuz için ve kadınlar daha pek çok sorunla baş ettikleri için duygusal yeme eğilimi daha fazla gözlemlendiğini söyleyebiliriz.

Peki bu kadar yemek konusunda zihnimizi alıp uçuran duygusal yemeyle nasıl baş edeceğiz?

İlk olarak şunu sormalıyız; Bu durumu fiziksel açlığımdan nasıl ayırt edeceğim?

• Duygusal açlıkta ne yediğiniz, ne kadar yediğiniz, doymuş olduğunuzu fark etmeniz bir hayli güçtür ama fiziksel açlıkta mideniz doyduğu sinyalini direkt olarak beyne gönderir.

• Duygusal açlık aniden bir atak şeklinde gelir. Yani aniden bastırılamayan bir yemek yoksunluğu hissedersiniz. Fiziksel açlık ise düzenli bir zaman aralığı vardır; ilk başta hafif mide kazınması dediğimiz şeyi hissedersiniz daha sonra bu açlık yavaş yavaş artar.

• Duygusal yemenin ardından çoğu zaman pişmanlık ve suçluluk hisleri açığa çıkar. Yemeği bitirdiğinizin hemen ilk saniyesinde kendinizi kötü hisseder ve yaşadığınız olumsuz duygular daha da artarak hissetmeye başlarsınız.

Duygusal Yeme atağı gelmeden önce şu önlemler alınabilir;

• Alışveriş yaparken evimize sağlıklı yiyecekler alın. Paketli işlenmiş gıdalardan kaçının ve hazırlaması uzun süren yiyecekleri almaya özen gösterin. Bunları hazırlarken size düşünmek için zaman verecektir.

• Yiyecekleri gözünüzün önünde bulundurmayın.

• Atak öncesinde stres yönetimi tekniklerinden veya öz bakım önerilerini düzenli şekilde uygulayın.

• Hayatınızda yoğun negatif duygular yaşamanıza sebep olan tekrarlayıcı durumlar var ise bu durumlarla başa çıkmak için bir terapiye başlayın.

• En önemlisi; duygularınızın üstünü örtmeyin, görmezden gelmeyin ve yok saymayın. Duygularınızı fark edip aslında bu duygunun altında neye ihtiyacınız olduğunu anlamaya çalışın. Değersizlik hissi mi? Kendine yeteme mi? Yalnızlık mı? Bunların farkında olmaya çalışın.

Atak geldiği sırada ise;

-İlk önce nefes alın sonra açlık seviyenizi 1-10 arasında puanlayın

-Sizi bu atağa iten duyguyu bulmaya ve anlamaya çalışın. Ona isim bulmaya çalışın. Üzüntü mü korku mu kaygı mı?

-Yememek için sebeplerinizi düşünün. ‘Daha sonrasında pişman olacağımı biliyorum’ gibi.

-Tekrar değerlendirin. Gerçekten hala yemek istiyor musunuz?

-Karar verin. Yemeyi erteleyebileceğinizi mi farklı bir şey yemeyi mi yoksa tamamen vazgeçmeye mi karar verdiğinizi söyleyin.

Şu bir gerçek ki; duygusal yeme esnasında aslında midemiz değil duygusal ihtiyaçlarımız doyuruluyor. O yalnızlık hissimiz, değersizlik hissimiz yemeğe sarılarak anlık geçebiliyor.

Burada önemli olan duygusal yemeden kurtulmak değil, altında yatan sebepleri anlamlandırmak ve eğer tek baş etme mekanizmamız haline geldiyse bu mekanizmaları çeşitlendirmek gerekiyor. Duygularımızın farkında olup neye ihtiyacı olduğunu anlayabilirsek ruhumuzu doyurmaya ihtiyacımız kalmayacaktır.